به نقل از «ایمنا»

نگاه یک جانبه و حزبی؛ سم مهلک منافع ملی

تاریخ انتشار: ۶ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۶۲۶۲۶

اگرچه دستاوردهای دستگاه دیپلماسی در این مدت گسترده و غیرقابل انکار بوده است، اما باید توجه داشت که تمرکز رسانه‌های مختلف بر پیامدهای احتمالی آن ها، همواره با دو خطر بزرگ ایجاد توقعات و انتظارات بیش از حد و یا کوچک نمایی دستاوردهای ملی به دلیل نگاه های حزبی، روبرو است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، در یکسال گذشته و پس از عضویت ایران در پیمان امنیتی سیاسی شانگهای که سال‌ها برای عضویت در آن تلاش شده بود، سلسه‌ای از اتفاقات متعدد در عرصه سیاست خارجه کشور رقم خورد که از نظر اهمیت و تنوع بی‌سابقه محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از جمله این اتفاقات می‌توان به برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با همسایگان منطقه‌ای، سفرهای متعدد وزیر خارجه و رئیس جمهور به کشورهای مختلف از آسیا گرفته تا آفریقا و آمریکای لاتین برای گسترش روابط و امضای قراردادها، مذاکره غیرمستقیم با آمریکا و آزادسازی اموال بلوکه شده توسط این کشور و در نهایت عضویت در گروه اقتصادی بریکس اشاره کرد.

این تنوع بالا در دستاوردهای دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم، مسئله‌ای است که نباید به سادگی از کنار عبور کرد و بیانگر یک نگرش متفاوت در سطح دولت و وزارت خارجه است. شاید بتوان نخ تسبیح تمام این اتفاقات را یک رویکرد کلیدی به نام «چندجانبه گرایی و ایجاد تعادل در نگاه به شرق و غرب» دانست. رویکردی که توانسته علی‌رغم شدیدترین تحریم‌های تاریخ آمریکا بر علیه کشور، سیاست منزوی کردن ایران در عرصه بین‌الملل را به طور جدی زیر سوال ببرد و فروش نفت ایران را به بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز برساند.

اگرچه دستاوردهای دستگاه دیپلماسی در این مدت گسترده و غیرقابل انکار بوده است، اما باید توجه داشت که سخن گفتن از این دستاوردها و تمرکز رسانه‌های مختلف بر پیامدهای احتمالی، همواره با دو خطر عمده روبرو است. اول، ایجاد توقعات و انتظارات بیش از حد از نتایج حاصل از آن‌ها که می‌تواند پس از مدتی دستیابی به این دستاوردها را در نظر عموم مردم بی‌اهمیت جلوه دهد؛ دوم، نگاه سیاست زده و حزبی به منافع ملی به جهت تخریب و یا کوچک‌نمایی دستاوردهای کشور که در شرایط فعلی، یک سم مهلک است.

در همین رابطه با مهدی خورسند، تحلیلگر مسائل اوراسیا به گفت‌وگو نشستیم تا به انتظارات، فرصت‌ها و چالش‌های واقع گرایانه‌ی ناشی از پیوستن ایران به بریکس، بپردازیم.

ایمنا: در دو سال گذشته از عمر دولت سیزدهم، شاهد یک روند پرسرعت در رخدادهای عرصه بین‌الملل برای ایران بودیم، این افزایش سرعت ناشی از چیست؟

خورسند: من همیشه به مظلومیت دولت سیزدهم در انعکاس دستاوردهای حوزه سیاست خارجی اذعان کرده‌ام. شاید به جرأت بتوان گفت که در طول ادوار گذشته به ندرت چنین دستاوردهایی در حوزه سیاست خارجی داشته‌ایم و چندجانبه گرایی، تمرکز و توجه به ظرفیت همکاری با همسایگان، ایجاد توازن در نگاه به شرق و غرب، ادامه مذاکره با غربی‌ها و پیوستن به نهادهای شرقی و دیگر نهادهای مؤثر بین‌المللی، این تنوع دستاورد در عرصه سیاست خارجی کشور را رقم زده است.

این امر ناشی از نگاه وزارت خارجه برای فعال سازی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی است که در دوره‌های قبلی مغفول باقی مانده بود و به صراحت باید گفت که دولت‌های قبلی اعم از اصولگرا و اصلاح طلب، عمدتاً نگاه یک جانبه داشتند و معمولاً نگاه به غرب در بین این دولت‌ها هویدا بود و به همین دلیل شاهد عدم تأمین منافع ملی کشور بودیم.

اما در دولت فعلی، با یک تنوع و تحرک بسیار بالا در عرصه سیاست خارجی روبرو هستیم که جز نقاط قوت دولت سیزدهم محسوب می‌شود. درست است که موتور رسانه‌ای منتقدین دولت و معاندین نظام سبب شده که این دستاوردها به حاشیه رانده و یا کوچک شمرده شود اما به نظر من باید در جامعه سیاسی خودمان کمی انصاف را رعایت کنیم. ایجاد تعادل در مقابل موضع‌گیری سیاسی نسبت به دستاوردها در حوزه سیاست خارجی موجب می‌شود که منافع ملی ما بیشتر تأمین شود، اما نگاه یک جانبه یا نگاهی که در راستای تأمین منافع حزبی باشد، آن هم در شرایطی که کشور ما تحت فشار اقتصادی است، سم مهلک است.

همانطور که حاکمیت پشت دولت یازدهم و دوازدهم برای امضای برجام و توافق هسته‌ای ایستاد و رهبری در مقابل انتقاداتی که به رئیس تیم مذاکره کننده یعنی آقای ظریف وارد می‌شد، ایشان را فردی پاکدامن، صادق و قابل اعتماد برای کشور دانستند، باید از دستاوردهایی که دولت سیزدهم با پویایی خوب خود در عرصه سیاست خارجی داشته است، مراقبت کنیم و سعی کنیم این دستاوردها همراه با کسب منافع بیشتر اقتصادی و ملی برای مردم عزیزمان باشد.

ایمنا: بریکس صرفاً یک اتحاد اقتصادی معمولی است و یا اهداف دیگری را دنبال می‌کند؟

خورسند: این گروه از سال ۲۰۰۹ شروع به کار کرده است و پنج کشور بنیان گذار آن، از اقتصادهای نوظهور جهانی هستند که همگی خواهان سهم بیشتری از کیک قدرت در نظام بین‌الملل بودند، کیک قدرتی که با یک جانبه گرایی آمریکا، فقط برای این کشور و متحدانش قابل برداشت بود و آمریکا با ابزار دلار سعی کرده بود این کیک قدرت را میان کشورهای دلخواه خود تقسیم کند و این برای قدرت‌های نوظهور گران تمام می‌شد.

بنیانگذاران بریکس از سال ۲۰۰۹ به این سمت، سازوکارهای عضویت اعضای جدید را بررسی کردند تا نهایتاً این سازوکارها نهایی شد و در نشست امسال از ۶ کشور، از جمله جمهوری اسلامی ایران برای پیوستن به این گروه دعوت به عمل آمد.

ایمنا: در یک نگاه واقع‌بینانه، عضویت در بریکس چه فرصت‌ها و چالش‌هایی برای ایران خواهد داشت؟

خورسند: یکی از اتفاقات مثبتی که شاید بتوان از یک گروه که با اهداف اقتصادی پای کار آمده و تقریباً با نگاه ایدئولوژیک ما در عرصه سیاست خارجی هماهنگ است انتظار داشت، گذر از جهان تک قطبی و رسیدن به نظام چندقطبی در نظام بین‌الملل است که سبب می‌شود همکاری ایران و گروه بریکس یک همکاری مثبت قلمداد شود.

گروه بریکس به دنبال این است که با عبور از دلار و دلار زدایی از مناسبات دوجانبه و چندجانبه، زمینه همکاری‌های بیشتر غیر تحریمی و خارج شدن از فشارهای دلاری آمریکا را فراهم کند و این امر، برای کشور تحت تحریمی مانند ایران یک فرصت بی نظیر است، اما در عین حال نباید فراموش کرد که پیوستن به هر گروه و عضویت در هر نهاد و سازمانی، معمولاً در عین اینکه فرصت‌هایی دارد، همواره محدودیت‌هایی را به دلیل وجود قوانین و دستورالعمل‌های خاص برای اعضای جدید فراهم می‌کند اگرچه هنوز از جزئیات نحوه پیوستن اعضای جدید به بریکس اطلاعی نداریم و دستورالعمل عمومی آن منتشر نشده است.

ایمنا: فرایند عضویت رسمی ایران در بریکس چقدر زمان خواهد برد؟

خورسند: در ماه‌های باقی مانده تا ابتدای ژانویه یعنی دی ماه ۱۴۰۲، احتمالاً شرایط عضویت ما در بریکس نهایی می‌شود اما تا زمانی که سازوکار و شیوه پیوستن و یا محدودیت‌ها و نوع مبادلات با اعضای بریکس مشخص نشود، ابهامات رفع نمی‌شود. از طرفی به دلیل اینکه سازوکار بریکس یک سازوکار جدید است و آزمون و خطایی در مورد آن صورت نگرفته است، باید با نگاه دقیق کارشناسی در حوزه‌های اقتصادی، تجاری و حتی سیاسی بررسی شود و با شفاف سازی افکار عمومی در رابطه با همکاری با گروه بریکس اقدام و عمل کنیم.

ایمنا: با توجه به اینکه در سال ۲۰۲۳ برای اولین بار شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP) بریکس از گروه G7 بیشتر شده است، به نظر شما این گروه می‌تواند منجر به پایان سلطه گروه ۷ (G7) بر اقتصاد جهان شود؟

خورسند: گروه بریکس عملاً با راهبرد جنوب – جنوب آغاز به کار کرد چراکه پنج کشور چین، برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی جزو کشورهای در حال توسعه و کشورهای حوزه جنوب محسوب می‌شدند، اما توانستند با یک سری اصلاحات به قدرت اقتصادی تبدیل شوند.

قدرت‌های نوظهور بریکس حجم اقتصادی بسیار بالایی را به خود اختصاص داده‌اند که روی هم رفته توانسته است مقابل G7 بایستد و باید این مسئله را در نظر گرفت که راهبردهای گروه G7 سلطه بر دنیا است در حالی که گروه بریکس به دنبال تعامل با کشورها، بدون تحمیل عقاید و سلطه بر کشورهای مستقل در حال توسعه دنیا است. به اعتقاد من جذابیت بریکس برای بازیگران مستقل بین‌المللی آنقدر زیاد خواهد بود که شاید سرعت افزایش قدرت گروه بریکس به نسبت گروه G7 سیر صعودی بالاتری را به خود بگیرد و این قضیه می‌تواند در گذر از نظام تک قطبی و رسیدن به نظام چند قطبی بسیار تأثیرگذار باشد.

ایمنا: در روزهای اخیر پس از عضویت رسمی ایران در بریکس، درباره مزایا و منافع این عضویت برای کشور صحبت‌های زیادی صورت گرفته است، گشایش‌های اقتصادی حاصل از این رخداد در کوتاه مدت خودش را نشان می‌دهد یا در بلندمدت باید به دنبال بهره‌مندی از آن باشیم؟

خورسند: فضای جامعه ایرانی تا حدودی سیاست زده است و این ارتباطی به شرایط کنونی یا دولت فعلی ندارد، زیرا ما میراث‌دار یک مجموعه اتفاقات، رویدادها و روندهای سیاسی در کشور هستیم که جامعه ما را سیاست‌زده بار آورده است. دولت‌های ما گاهی در دستاوردهای خود در عرصه سیاست خارجی، آنقدر بزرگ نمایی می‌کنند که یک تورم انتظاری ناشی از تفاهمات بین‌المللی به وجود می‌آید و چون نمی‌تواند پاسخگوی حداکثر انتظار افکار عمومی باشد، موجب سرخوردگی اجتماعی و دو شقه شدن جامعه می‌شود.

برای مثال می‌توان به مقوله برجام اشاره کرد که یک توافق بین‌المللی بود و در مورد آن بزرگ نمایی زیادی صورت گرفت، یا حتی در پذیرش عضویتمان در سازمان همکاری‌های شانگهای و بریکس نیز شاهد بودیم که فضای رسانه‌ای ما دو شقه شد. باید توجه داشت که این اتفاق سبب می‌شود نتوانیم آنطور که باید، به منافع ملی خودمان دست پیدا کنیم و همین مسئله می‌تواند برای ما آسیب‌زا باشد.

کد خبر 682998

منبع: ایمنا

کلیدواژه: بریکس عضویت ایران در بریکس شانگهای سازمان همکاری شانگهای وزارت خارجه حسین امیرعبداللهیان سید ابراهیم رئیسی دولت سیزدهم هفته دولت سیاست زدگی اصلاح طلب اصول گرا منافع ملی سیاست خارجی گروه اقتصادی بریکس روسیه چین هند برزیل آفریقای جنوبی دلارزدايي آمریکا شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق عرصه سیاست خارجی دولت سیزدهم گروه بریکس بین المللی بین الملل منافع ملی یک جانبه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۶۲۶۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تسلیم شدن ۱۰۰ تروریست الشباب سومالی

 به گزارش تابناک، دولت فدرال سومالی اعلام کرد: طی چند هفته اخیر ۱۰۰ تن از تروریست‌های وابسته به گروه الشباب در مناطق مختلف کشور خود را تسلیم مقامات دولتی کردند.

در بیانیه دولت موگادیشو آمده است: ده‌ها تن تروریست وابسته به الشباب در ایالت‌های گلمدگ، هیرشبیلی، جوبالند، موگادیشو و مناطق جنوب غربی کشور خود را تسلیم مقامات دولتی کردند.

به نوشته روزنامه سومالی جدید چاپ موگادیشو، در این بیانیه با اشاره به عفو عمومی رئیس جمهور سومالی تصریح شده است: این عفو بستری را فراهم می‌آورد تا افراد مسلح با کنار گذاشتن اقدامات خشونت آمیز به جامعه بازگردند و زندگی مسالمت آمیزی داشته باشند.

دولت سومالی با استقبال از جدا شدن افراد مسلح از گروه‌های تروریستی تاکید کرد: مبارزه با افراط گرایی و تروریست ادامه خواهد داشت تا ثبات و امنیت بر کشور حاکم شود.

الشباب یک گروه ترویستی وابسته به القاعده است که فعالیت خود را در سومالی از سال ۲۰۰۴ شروع کرده و با انجام عملیات تروریستی ثبات و امنیت این کشور و شاخ آفریقا را برهم زده است.

با انتخاب «حسن شیخ محمود» به عنوان رئیس جمهور سومالی، مبارزه با گروه تروریستی الشباب با قدرت و توان بیشتری ادامه یافت و ارتش این کشور با کمک مردان مسلح قبایل سومالی توانست مناطق زیادی از این کشور را از سیطره عناصر الشباب آزاد کند.